Budzenie się świadomości (5)

Na początku 1978 r. na fali powszechnych dyskusji o gospodarce coraz bardziej konkretyzują się postulaty środowisk pracowniczych: „zniesienia reglamentacji sprzedaży cukru, przyspieszenia budownictwa mieszkaniowego oraz poprawy zaopatrzenia w mięso i jego przetwory. Oczekuje się wprowadzenia sprzedaży dla ludzi pracy fiata 126 p w systemie ratalnym (po normalnej cenie).” Powszechne zadowolenie wywołuje zapowiedź opracowania przez rząd długofalowego programu skracania czasu pracy oraz podwyżki dla najniżej zarabiających. Nie brak i obaw: „w miastach /Lublin, Puławy, Świdnik/ nadal indywidualni dyskutanci (...) wyrażają wątpliwość czy uda się pokonać w najbliższych latach na tyle trudności gospodarcze, aby wykonać ambitny plan zapewnienia w połowie lat osiemdziesiątych samodzielnego mieszkania dla każdej rodziny. W rozmowach robotników (...) w FSC Lublin, FŁT Kraśnik, WSK Świdnik słyszy się wiele uwag na temat cen. Mówią oni, że w czasie ostatniej sesji sejmowej nie podejmowano tego problemu ze względu na wybory do rad narodowych, ale należy spodziewać się w tym roku szeregu zmian cen...”²²

W czerwcu 1978 r. lot majora Mirosława Hermaszewskiego, zabranego w kosmos przez sowiecką załogę, jako widowiskowy spektakl ma na celu choćby chwilowo oderwać uwagę społeczeństwa od codziennych trudności ekonomicznych. W meldunkach władz czytamy: „wśród aktywu partyjnego zakładów przemysłowych /FSC Lublin, ZA Puławy, FŁT Kraśnik, WSK Świdnik/ wypowiadany jest pogląd, że zainteresowanie udziałem Polaka w locie kosmicznym złagodzi dyskutowanie problemów rynkowych w środowisku robotniczym”, „odnotowano pojedyncze pytania, dlaczego stać nas na kosztowne badania w kosmosie, kiedy nie możemy rozwiązać problemów rynkowych...”, „w indywidualnych rozmowach robotników w FSC Lublin, WSK Świdnik i ZA Puławy notuje się głosy zastanawiające się nad wielością kosztów poniesionych przez Polskę...”, „ w dużych skupiskach robotniczych /Lublin, Świdnik, Puławy, Kraśnik/ pojawiają się liczne głosy o przesycie informacji na temat lotu kosmicznego. Robotnicy wypowiadają się, że celem eksponowania tego tematu jest przysłonienie występujących braków na rynku. Nasilają się też pytania ile kosztował nasz kraj udział Polaka w badaniach kosmosu.”²³

16 października 1978 r. ma miejsce wyjątkowe wydarzenie w dziejach Polski. Kardynał Karol Wojtyła zostaje nowym papieżem. Następnego dnia w meldunkach władz zanotowano: „dziś wśród załóg pierwszej zmiany największych zakładów produkcyjnych /FSC Lublin, ZA Puławy, FŁT Kraśnik, WSK Świdnik, Predom-Eda Poniatowa i innych/ w ożywionej dyskusji mówi się o dużym zaskoczeniu wyborem Polaka na papieża. Liczne są głosy zastanawiające się, czy w związku z tym ulegną zmianie stosunki między Watykanem a Polską. W pojedynczych głosach wyraża się nadzieję, że nowy papież udzieli Polsce pomocy materialnej. Wśród aktywu partyjnego notuje się (...) głosy stwierdzające, że Kościół w Polsce zaktywizuje się i w związku z tym mogą pogłębić się problemy w laickim wychowaniu społeczeństwa zwłaszcza młodzieży.”²⁴

W pierwszych dniach czerwca 1979 r. opustoszałe ulice towarzyszyły transmitowanemu przez telewizję i radio przylotowi Jana Pawła II do Polski i uroczystościom na placu Zwycięstwa w Warszawie. Władze bardzo oszczędnie zanotowały reakcje środowisk pracowniczych: „wśród załóg WSK Świdnik podkreślano uroczysty charakter powitania oraz patriotyzm przemówienia Papieża”. Ogromne znaczenie papieskiej pielgrzymki dla przebudzenia polskiego społeczeństwa miało zaowocować dopiero za rok, ale jak w swoich „Miesiącach” zapisał Kazimierz Brandys: „To nie jest wybuch uczuć religijnych. To manifestacja patriotyczna, powstanie narodowe bez wystrzału. Przyjechał podnieść nas z błota.” ²⁵

Mniej więcej od 1979 r. na teren Lublina i Świdnika zaczęło docierać wydawane przez warszawskie środowisko KOR pismo „Robotnik”, w ilości około 100–200 egzemplarzy. Wśród kolporterów tego pisma byli student ze Świdnika Waldemar Jakson oraz późniejszy działacz „Solidarności” Andrzej Perzak.²⁶