Trochę historii Świdnika i okolic cz. 2
Świdnik, Świdniczek, Biskupie
Rozwój Lublina, ziemskiej własności szlacheckiej i kościelnej, wpłynął na powstawanie okolicznych wsi. Niegdyś były one własnością królewską, szlachecką bądź kościelną.
Nazwa „Świdnik” nie ogranicza się tylko do naszego miasta i położonych opodal wsi. Takie i podobne noszą także inne miejscowości w Polsce (na przykład Świdniki w województwie zamojskim) i za granicą (na przykład w Słowacji). Słowo to najprawdopodobniej pochodzi od starosłowiańskiego „svyd”, będącego nazwą wodną. W znaczeniu „swidwa”, „dereń” kojarzy się z wyrazem „świda”, czyli wilgoć. A zatem tyczy się terenów podmokłych, może też lesistych. Istnieją wszakże inne, w tym pokrewne wyjaśnienia pochodzenia tej nazwy.
Wieś Świdnik – to właściwie cztery wsie: Świdnik Duży, Świdnik Mały, Świdniczek i Biskupie, z czasem wyodrębnione ze Świdniczka. Wszystkie położone są na północ od miasta Świdnik, ok. 6-8 km na wschód od Lublina.
Najwcześniej spotykamy w dokumentach Świdnik Duży (dawniej: Wielki) – w 1392 roku; zwie się wtedy z łacińska Świdnik Maior, a później Magna Swydnyk. Należy do powiatu i parafii lubelskiej, graniczy z Wilczopolem, Dziesiątą. W tym właśnie roku król Władysław Jagiełło przenosi wieś z prawa polskiego na średzkie, tj. niemieckie, i nadaje jej sołectwo Piotrowi z Moszny – dwa łany (łan kmiecy ok. 4ha), łąki i karczmę - ale z obowiązkiem konnej służby z kuszą. Kto wie, czy owo nadanie nie wynikało z zasług Piotra dla polityki władzy. Wójtami są potem, między innymi: Mikołaj z Turki (pobliskiej), Adam, Jakusz, szlachcic Jan Tomaszowski (XV w.).
W 1510 roku istniał folwark Świdnik, który miał 4 krowy mleczne, 2 jałowe, 5 cieląt rocznych i 4 młodsze, 40 owiec i 5 gęsi, był zatem – patrząc z dzisiejszej perspektywy – niezbyt duży.
W 1497 roku król Jan Olbracht nadaje mansjonarzom na zamku lubelskim pewne dochody ze wsi Świdnik, być może Wielki a być może już – Mały.
Świdnik Minor (1493-1412), potem Świdnik (1416), Parva Świdnik (1419) i Świdnik Konynsky (1470-80; od Jakubowic Końskich?) – to nazwy wsi graniczącej z Jakubowicami, Żydowskim, Długim i Trześniowem. Świdnik Mały był własnością szlachecką XV w., między innymi Grota, dworzanina królewskiego i burgrabiego krakowskiego, oraz Mikołaja Kazimierskiego z Ostrowa, późniejszego starosty i wojewody lubelskiego (1470-80). Wieś miała karczmę (karczmy?), a dziesięcinę – razem ze Świdnikiem Wielkim – płaciła kaplica św. Trójcy na zamku w Lublinie, potem prebendarzowi w Jaroszynie (powiat radomski!), wreszcie mansjonarzom lubelskim (5 grzywien; od XIV w. 1 grzywna=48 gr).
Świdniczek (1450) alias (czyli: inaczej) Biskupie (nazwa 1529) - pojawia się jako wieś kościelna, której pierwszym znanym dziedzicem był Jan, biskup chełmski (zapewne Biskupiec). W XV-XVI w. dziesięcinę snopową, wartości 4 grzywien, płacono wspomnianemu wyżej prebendarzowi, a potem mansjonarzom.
Sławomir Myk
Głos Świdnika nr 34/1993