Rozbudowa miasta

W końcu 1949 roku, w miejscowościach przeznaczonych pod budowę zakładu przemysłowego, rozpoczęto wyrąb lasu i wykopy. Aby umożliwić przejazd dla transportu kołowego, zapoczątkowano budowę drogi w kierunku szosy z Lublina do Piask. Na linii kolejowej Lublin-Chełm podjęto rozbudowę oraz uruchomiono specjalny tabor kolejowy.

Równocześnie z zakładem rosło przyfabryczne osiedle. Pierwsze bloki pomiędzy ulicami Świerczewskiego i Sławińskiego (dziś Okulickiego i Niepodległości) stanęły w 1951 roku. Kolejno pojawiły się instytucje i placówki administracyjne, socjalne oraz kulturalne. Szybko kształtował się organizm miejski, który w 1954 roku był na tyle samodzielny, że zapadły decyzje o nadaniu mu praw miejskich. 7 października 1954 roku wydane zostało Rozporządzenie prezesa Rady Ministrów „W sprawie zaliczenia niektórych gromad w poczet miast”. W punkcie 3 tego rozporządzenia w poczet miast zaliczono gromadę Adampol, a nazwę miasta ustalono jako Świdnik. Razem ze Świdnikiem prawa miejskie zyskał Dęblin i Pionki. Miasto Świdnik liczyło wtedy 7 tys. mieszkańców. Po uzyskaniu praw miejskich zaczęła działać Miejska Rada Narodowa. Jej pierwszym przewodniczącym został Leon Nazaruk. W latach 1957-1961 funkcję tę pełnił Władysław Myk (późniejszy dyrektor świdnickiego Liceum Ogólnokształcącego), a następnie Juliusz Górka. 1 lipca 1955 r. pod nazwą Lubelskie Zakłady Chemiczne Przemysłu Terenowego „Lublin” powstał zakład znany później jako „POLMO” Fabryka Samochodów Ciężarowych im. Bolesława Bieruta w Lublinie, Zakłady Wyrobów z Tworzyw Sztucznych w Świdniku. W początkowym okresie działalność zakładu obejmowała produkcję drobnej galanterii chemicznej.

Dynamiczny rozwój świdnickiego przemysłu stworzył potrzebę rozbudowy zaplecza socjalno-bytowego dla stale rosnącej załogi. Powstawały nowe osiedla, sklepy, szkoły, przedszkola. Miasto zaczęło rozbudowywać się na wschód i południe. Do 1957 r. wybudowano trzy kompleksy mieszkaniowe: osiedle „A” (przy kinie), osiedle „B” (Franciszków) i osiedle „C” (przy torach od strony zakładu). Osiedla „A” i „C” były grupą baraków postawionych dla budowniczych zakładu. Przyfabryczne osiedle rządziło się swoimi prawami, powstawały zalążki obecnego miasta. W nie istniejącym już dziś baraku, między Klubem „Iskra” a blokiem, w którym mieściła się restauracja „Lotnicza” (a dziś Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna), istniał punkt służby zdrowia. Pracowały w nim dwie pielęgniarki pp. A. Podgórska i M. Piasecka. W tym samym czasie mimo utworzenia zakładowego ambulatorium w baraku, który stał w miejscu obecnych kortów tenisowych, istniał Powiatowy Ośrodek Zdrowia. Pracowali w nim lekarz stomatolog Bolesław Domański oraz pielęgniarki Kazimiera Błazik i Maria Szymczyk. Ten zalążek przychodni przeniesiono w 1953 roku do bloku przy ulicy Niepodległości (znajduje się tu dzisiaj sklep „Sułtan"). Pracowali w niej lekarze: Józef Mańko, Józef Jarzyna, Otto Szczerbik oraz pierwszy świdnicki pediatra Janina Gwozdowska. Przybywało mieszkańców i mała przychodnia nie była w stanie przyjąć wszystkich pacjentów, dlatego przeniesiono ją do hotelu robotniczego przy ówczesnej ul. Kasprzaka (dziś tzw. „stary” szpital przy ul. Leśmiana). Na dole mieściła się przychodnia, a I piętro zajmowali pracownicy WSK. Na II piętrze mieścił się dyspanser, czyli izolatka, w której przebywali czasowo niezdolni do pracy robotnicy. Z czasem w budynku utworzono szpital, który przetrwał wiele lat. Przychodnię przeniesiono do nowych pomieszczeń przy ul. Niepodległości (później mieściła się tu policja, a dziś sklep dziecięcy „Kubuś”). W 1967 roku oddano do użytku Przychodnię Miejską - do 1990 r. jej kierownikiem był Bolesław Domański.

W październiku 1957 roku powołano Spółdzielnię Mieszkaniową, która w 1960 roku oddała do użytku pierwsze domy mieszkalne. Spółdzielnię od podstaw tworzył Henryk Strumiński, którego imię nosi dziś jedna z ulic Świdnika. W 1959 r. w powiecie podjęto decyzje o rozbudowie miasta. Architekt Jan Malmon czuwał nad jego rozwojem. To z jego inspiracji powstał projekt zorganizowania centrum miasta, czyli obecnego placu Konstytucji 3 Maja. W 1960 roku liczba mieszkańców wzrosła do 11 tysięcy. W tym roku otwarto bar samoobsługowy „Kosmos", w którym serwowano 85 gatunków dań i kawę z ekspresu. Bar miał rozwiązać problemy zbiorowego żywienia w mieście, a z jego usług mogło dziennie korzystać 1500 osób.

W 1963 roku MHD zainstalowała na najczęściej chyba fotografowanym świdnickim bloku (znajdującym się na rogu dzisiejszych ulic Niepodległości i Wyszyńskiego) neon reklamujący sklepy: elektryczny, nabiałowy i sprzedający zabawki. Wraz z rozwojem zabudowy miejskiej następował wzrost liczby mieszkańców. Lata sześćdziesiąte i następne to w dalszym ciągu dynamiczny rozwój Świdnika. Powstały nowe osiedla: Kościuszki, Kopernika, Racławickie, Sławińskiego-Wschód, Lotnicze, Brzeziny oraz coraz więcej domków jednorodzinnych na osiedlach Żwirki i Wigury, Radość, Adampol i Olimpijczyków. Miasto i część Adampola zostało zelektryfikowane. Zbudowano elektrociepłownię. Oddano do użytku dworzec kolejowy (stawiając go zresztą „plecami do torów", ale zauważono to dopiero w czasie jego uroczystego przekazywania). Powstała Gminna Spółdzielnia, a w 1962 r. Pogotowie Ratunkowe. W 1966 roku oddano do użytku pawilon przy basenie.

W 1969 roku dokończono kolejną, wielką inwestycję. Była nią hala sportowa i kryta pływalnia. Także w tym roku, na placu 25-lecia PRL (obecnie Konstytucji 3 Maja) odsłonięto pomnik - Grób Nieznanego Żołnierza. Szczątki Żołnierza przeniesiono tu z grobu usytuowanego w okolicach starej stacji kolejowej. W roku 1970 liczba mieszkańców wynosiła już 20 tys. mieszkańców. O dynamice rozwoju miasta świadczy choćby to, że w tym roku, w trzech istniejących na terenie miasta szkołach podstawowych, dzieci uczyły się na trzy zmiany. W roku 1972 rozpoczęto podłączanie miasta do sieci gazu ziemnego. W lutym tego roku przychodnia miejska rozpoczęła niedzielne dyżury lekarzy i pielęgniarek w gabinecie zabiegowym. Przybyło też miejsc pracy dla kobiet. W początkach lat siedemdziesiątych, w związku z otrzymaniem w Świdniku baraków na Franciszkowie, z Lublina przeniosła się Spółdzielnia Pracy Dziewiarsko-Włókiennicza im. Małgorzaty Fornalskiej. Baraki dostosowano do wymogów produkcji szwalniczej i dziewiarskiej, Przyjęto 370 kobiet, z tego 200 do pracy chałupniczej. W 1977 r. podjęto produkcję eksportową z firmą niemiecką. Rozszerzano profil produkcji, szyto ubiory i bieliznę damską i męską oraz wyroby dla dzieci i młodzieży. Największymi wydarzeniami 1973 roku było oddanie do użytku przejścia podziemnego pod torami i rozlosowanie 108 działek budowlanych w nowo powstającym osiedlu domków jednorodzinnych Radość. Rozpoczęto budowę Szkoły Podstawowej nr 3 na osiedlu Kościuszkowskim. Zakończono natomiast budowę ulicy Racławickiej, pomyślanej jako odciążenie dla śródmieścia i pawilonu handlowego przed WSK. Z myślą o osobach samotnych, chorych i starszych powołano punkt PCK. Kierowała nim p. Janina Pałuszyńska.

Trzecie dziesięciolecie Świdnika to jego dalsza rozbudowa. Miasto stało się wówczas wielkim placem budowy. Powstawały spółdzielcze bloki, do których przeprowadzali się mieszkańcy baraków, znajdujących się przy WSK i na Franciszkowie. Rozwijało się budownictwo patronackie. W ciągu trzech lat ukończono osiedle Racławickie, liczące 640 mieszkań. Uzbrojono tereny pod następne osiedle: Sławińskiego-Wschód. Ponieważ Świdnik miał najmniejszą sieć handlową przypadającą na 1000 mieszkańców, rozpoczęto inwestycje przy ulicy Świerczewskiego (dzisiejsza ul. Okulickiego) i modernizację już istniejących placówek. Po czterech latach budowy własną siedzibę uzyskała Zakładowa Straż Pożarna. Wybudowano też stację benzynową. Plany władz miejskich były w tatmtych latach bardzo rozlegle, oderwane od rachunku strat-zysków. Przewidywały np. wykonanie sztucznego lodowiska, monumentalnego domu kultury, stadionu na osiedlu Brzeziny. Dużym wydarzeniem stało się oddanie do użytku całego kompleksu handlowo–usługowego przy ulicy Kruczkowskiego. Znalazły tu miejsce sklepy (m.in. z akcesoriami fotograficznymi), kawiarnia, biblioteka, przedszkole, Osiedlowy Dom Kultury (z cieszącymi się sporym powodzeniem sekcjami modelarskimi i majsterkowania) i Ośrodek Społem „Praktyczna Pani". Wiele kobiet doskonaliło tam swoje umiejętności gotowania, pieczenia ciast i szycia. W tym samym czasie nowe pomieszczenia otrzymało Pogotowie Ratunkowe. Od 1973 roku Świdnik miał już naczelnika miasta. Został nim p. Szymon Arasimowicz, dotychczasowy przewodniczący MRN. Dwa lata później, po wprowadzeniu reformy administracyjnej, stanowisko naczelnika miasta objął p. Stanisław Kucharuk. Funkcję tę pełnił aż do pierwszych wolnych wyborów samorządowych.