Szkolnictwo i edukacja

Z dnia na dzień zwiększała się liczba ludności, przybywały rodziny, których dzieciom należało zapewnić warunki do nauki i wychowania.

Zalążkiem oświaty na terenie dzisiejszego Świdnika była jednoklasowa szkoła podstawowa w Adampolu zorganizowana przez Olgę Kiślak (1900-1983). Po wyzwoleniu, 1 października 1946 roku, przybyła ona do Adampola, gdzie zorganizowała szkołę podstawową. Początki były bardzo trudne. Już przed rozpoczęciem roku szkolnego, w 1948 roku, do willi Grażyna, w której mieściła się szkółka, powrócili jej dawni właściciele. Z pomocą inspektoratu szkolnego gminy Mełgiew znaleziono miejsce na szkołę w innej części Adampola i we wrześniu 1948 roku dzieci rozpoczęły naukę. Szkoła nie spełniała jednak wymogów rosnącej liczby uczniów i kiedy w 1949 roku rozpoczęto budowę WSK, w jednym z baraków (za barakiem późniejszego kina „Lot” - wcześniej „Przodownik”), w którym mieszkali budowlani, wygospodarowano 3 pomieszczenia na sale lekcyjne. Szkoła funkcjonowała tam do 1952 roku (te baraki stoją nadal w Świdniku, a znajdują się w nich pomieszczenia Ośrodka Terapii i Rozwoju, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie oraz schronisko dla bezdomnych mężczyzn).

W 1950 roku kadra szkoły została wzmocniona przez drugą nauczycielkę Jadwigę Moszyńską, a następnie Janinę Stasiewicz, z domu Tomczyk. Równocześnie działalność oświatowa rozszerzyła się o nauczanie dorosłych, organizowano kursy dla analfabetów. W dotychczasowej małej szkole zaczęło jednak robić się ciasno. W związku z budową WSK i osiedla robotniczego w 1951 roku rozpoczęto budowę nowego budynku szkolnego. Oddano go do użytku 3 września 1952 roku. Otworzono w nim Szkołę Podstawową i Liceum Ogólnokształcące TPD. Rozpoczęła się tam nauka w ośmiu oddziałach. Był to początek jedenastolatki, której pierwszym dyrektorem został Piotr Denis. Od tego momentu nastąpił błyskawiczny rozwój szkoły. Z roku na rok wydłużała się lista nauczycieli, którzy przybywali z różnych stron Polski, najczęściej połączeni więzami rodzinnymi z pracownikami WSK. Spadkobiercami jedenastolatki są dziś Szkoła Podstawowa nr 3 i I Liceum Ogólnokształcące im. Władysława Broniewskiego.

W 1955 roku przy Zakładowym Domu Kultury WSK powstało Społeczne Ognisko Muzyczne, w którym uczono dzieci i młodzież gry na instrumentach muzycznych, prowadzono chór i orkiestrę.

Biblioteka Publiczna została założona w tymże 1955 roku. Dziś jako Miejsko-Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Anny Kamieńskiej posiada w Świdniku cztery filie, w tym jedną szpitalną. Biblioteka jako placówka kulturalna często organizuje różnego rodzaju konkursy, wystawy, wieczorki poetyckie. Współpracuje z wieloma ośrodkami i szkołami z terenu powiatu świdnickiego.

Wraz z funkcjonowaniem WSK w Świdniku zaistniała potrzeba kształcenia dla zakładu wysoko wykwalifikowanych pracowników. W związku z tym 1 września 1959 roku otworzono Zasadniczą Szkołę Zawodową. W 1969 roku uczniowie ZSZ przenieśli się do nowego budynku szkolnego z obszerną salą gimnastyczną i dużym boiskiem. 8 października 1970 roku utworzono Technikum Mechaniczne Młodzieżowe, następnie Technikum Mechaniczne Zaoczne oraz Technikum Mechaniczne dla Pracujących. Wobec tego w maju 1971 roku powołano Zespół Szkół Technicznych im. Zygmunta Puławskiego, którego dyrektorem został Waldemar Jung (dziś szkoła funkcjonuje jako Powiatowe Centrum Edukacji Zawodowej).

Szkolnictwo podstawowe rozwijało się w miarę potrzeb rozbudowującego się Świdnika. W 1960 roku powstała Szkoła Podstawowa nr 1, której pierwszym dyrektorem został Jan Pajdziński, a uczyło się w niej 990 dzieci. Placówka otrzymała później imię Mikołaja Kopernika. Szkoła Podstawowa nr 2 powstała w 1965 roku, a kierował nią Władysław Świtaj. Dziś mieści się tutaj Gimnazjum nr 2, które nosi imię Lotników Polskich (wcześniej Pawła Niewinnego).
Szkoła podstawowa, która funkcjonowała w ramach jedenastolatki (SP i LO), w roku szkolnym 1967/1968 wyodrębniła się z niej i otrzymała nr 3. Odrębny budynek otrzymała jednak dopiero w 1974 roku. Pierwszym dyrektorem tej szkoły był Rajmund Karasiuk. Podstawówka ta nosi imię Tadeusza Kościuszki.

Największymi wydarzeniami 1973 roku było oddanie do użytku przejścia podziemnego pod torami i rozlosowanie 108 działek budowlanych w nowo powstającym osiedlu domków jednorodzinnych Radość. Rozpoczęto budowę Szkoły Podstawowej nr 3 na osiedlu Kościuszkowskim.

Dla środowiska lokalnego ważną placówką stała się, utworzona 1 stycznia 1973 roku na mocy Zarządzenia ministra kultury i sztuki z 27 września 1972, Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Rodziny Wiłkomirskich. Szkoła powstała na bazie Społecznego Ogniska Muzycznego, działającego przy Zakładowym Domu Kultury WSK. Pierwszym dyrektorem szkoły został Teofil Nowosad, dzięki któremu szkoła stała się podstawową placówką muzycznego kształcenia artystycznego.
Szkoła przeznaczona była przede wszystkim dla uczniów uzdolnionych muzycznie, którzy po jej ukończeniu mieli zamiar kontynuować naukę w średnich szkołach muzycznych i w akademiach muzycznych. Realizowała ona wyłącznie program muzyczny – bez przedmiotów ogólnokształcących. Nauka prowadzona była w dwóch oddziałach: dziecięcym (dla kandydatów w wieku 7-10 lat), oraz młodzieżowym (11-17 lat). Szkoła cieszy się nadal sporym powodzeniem, ma plany budowy nowego budynku. Każdego roku szkoła organizuje dla melomanów i mieszkańców Świdnika koncerty, w których biorą udział soliści, zespoły kameralne i chór. Ponadto organizowane są popisy klasowe na terenie szkoły, warsztaty, wyjazdy na koncerty, konkursy, recitale. Ważną działalnością stały się audycje i koncerty umuzykalniające dla dzieci i młodzieży ze szkół podstawowych i przedszkoli. Wielu uczniów szkoły odnosi sukcesy w ogólnopolskich, wojewódzkich i regionalnych konkursach oraz przeglądach.
Trzeba dodać, że w mieście funkcjonuje ponadto, prowadzone przez Świdnicke Towarzystwo Muzyczne, Społeczne Ognisko Muzyczne, które powstało na bazie działającego w tym samym budynku przy ul. Racławickiej Ogniska Muzycznego Towarzystwa Muzycznego im.Henryka Wieniawskiego w Lublinie.

W 1974 roku powstaje kolejna placówka oświatowa, mieszcząca się w budynku I LO szkoła zawodowa - dzisiejszy Zespół Szkół nr 1 im. Cypriana Kamila Norwida. Na początku szkołą kierował Tadeusz Karasiuk.

W latach 80. powstały dwie szkoły podstawowe – nr 4 i 5. pierwszym dyrektorem SP nr 4 został Augustyn Górka (?); dziś kieruje nią Ryszard Borowiec ( były nauczyciel LO). SP nr 4 przekształciło się z czasem w Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 (P, SP, II LO); SP nr 4 nosi imię Władysława Sikorskiego, zaś II LO Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. SP nr 5 (im. Janusza Kusocińskiego) zaczął kierować Bolesław Barabas, którego funkcję kontynuuje dziś Dorota Lorenc ( absolwentka, była nauczycielka i wicedyrektorka LO). W latach 90 wybudowano SB nr 7, której dyrektorem od początku jest Piotr Bogusz. W tej szkole działa jedna z niewielu wizytówek Świdnika - Dziecięcy Zespół Tańca Ludowego, złożony w 1984 r. w SP nr 1, a prowadzony przez Beatę i Lecha Leszczyńskich. Zespół ten koncertował w kilkunastu państwach Europy. Ponadto na terenie Gminy Miejskiej Świdnik działały dwie filie świdnickich SP: w Kolonii Krępiec SP nr 1 (jakiś czas do likwidacji w latach 90. jako SP nr 8) w Biskupiu SP nr 2. Obie zlikwidowane w latch 90. W Świdniku funkcjonowały też LO dla Pracujących (od 1955 r.) oraz SP dla Pracujących (od 1976 r.), działając samodzielnie lub w ramach zespołów szkół.