Kosioł Ryszard Kazimierz

Ryszard Kazimierz Kosioł urodził się 29 stycznia 1933 r. w Toruniu
Ojciec Maksymilian (urodził się 26.10.1908 r. w Bralinie k. Kępna, zmarł 13.03.1995 r. w Toruniu, strażak), matka Monika z domu Grósy (urodziła się 17.04.1912 r. w Krzywinie k. Kościana).
Ojciec chrzestny Ryszard, por. naw. K. Lenartowicz, był lotnikiem IV Pułku Lotnictwa Myśliwskiego w Toruniu.
Uczył się i szkolił: Gimnazjum im. T. Kościuszki w Toruniu (1949), Zaoczne Liceum Ogólnokształcące w Bielsku, Liceum Lotnicze – Szkoła Przemysłowa w Bielsku (1952), Wyższa Szkoła Inżynierska w Lublinie - 5 semestrów (1959), Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Krakowie (1965), Aeroklub Pomorski, Toruń (1946-1949), Szkoła Pilotów i Mechaników, Ligotka Dolna (1949), Aeroklub Bielsko–Bialski, Bielsko-Biała, oraz Szkoła Szybowcowa, Żar (1949-1952), Aeroklub Robotniczy, Świdnik (1952-1984), Szkoła Szybowcowa, Lisie Kąty (1947-1952), szkolenie śmigłowcowe, Świdnik (1956), stypendium lotnicze UNDP – ICAO, Szwajcaria, USA, Holandia, oraz liczne kursy specjalistyczne (1973), Szkoła Szybowcowa, Jeżów, oraz Szkoła Szybowcowa, Pinczów (1984).
Instruktorzy: Bronisław Rutkowski, Ludwik Weiwer, Jan Kalfas, Tadeusz Góra, Wiktor Pełka, Wsiewołod Winnicki, Józef Tymczyszyn.

Po wyzwoleniu Torunia spod okupacji niemieckiej, w roku 1946, oszukując, że ma 16 lat, przystąpił do Aeroklubu Pomorskiego. Zajmując się modelarstwem ukończył teoretyczny kurs szybowcowy i wspólnie z kolegą klubowym Januszem Szmidtem założył lotniczą drużynę harcerską „Lotniczą 13-stkę”. Rok później, 1 kwietnia 1947 r. wykonał swój pierwszy kilkunastosekundowy lot na poniemieckim szybowcu SG-38. Dalsze szkolenie odbył w szkole szybowcowej Lisie Kąty. W 1948 roku latał na szybowcach w Jeżowie i Pinczowie. Wiosną 1949 r. ukończył gimnazjum i uzyskał warunki do srebrnej odznaki szybowcowej a w miesiącach lipiec-sierpień ukończył w CWPiM Ligotka Dolna kurs pilotażu samolotowego (instruktorem był Jan Kalfas, były pilot samolotów bombowych z Anglii). Jesienią rozpoczął naukę w Liceum Lotniczym w Bielsku-Białej i przeniósł się do tamtejszego aeroklubu. Odtąd lotnisko Aleksandrowice i pobliska Szkoła Szybowcowa Żar stały się jego drugim domem. Kierownik Żaru Adam Dziurzyński oraz instruktorzy Bogdan Urbanowicz i Tadeusz Góra umożliwiali mu latanie na wszystkich dostępnych samolotach i szybowcach.
Odnosi pierwsze sukcesy sportowe. 12 maja 1950 r., na szybowcu dwumiejscowym Żuraw, wraz z Andrzejem Brzuską ustanawiają dwa rekordy krajowe: wysokości - lotu wolnego ponad miejsce startu – 5411 m i wysokości absolutnej – 5963 m oraz prędkości w przelocie (Żar-Krosno) na dystansie 200 km – 48.53 km/h. W 1951 r. na Żarze uzyskuje przewyższenie na szybowcu Mucha 5102 m. Ukończywszy 18 lat uzyskał uprawnienia instruktora szybowcowego i samolotowego, rozpoczął wykonywanie zawodu pilota jako instruktor pilot w Aeroklubie Bielski-Bialskim. Brał udział w akcji opylania lasów na Po-2, uczestniczył w centralnych pokazach lotniczych (akrobacja zespołowa 3 samolotów Zlin-26). W 1952 roku ukończył naukę w Liceum Lotniczym. SW 1951 r. na szybowcu jednomiejscowym ,,Mucha” pobił krajowy rekord prędkości przelotu po trójkącie 100 km – 60.63 km/h. Docelowym przelotem na szybowcu ,,Sęp” z Lisich Kątów do Lublina zdobył drugi diament do złotej odznaki szybowcowej.
W 1951 r. uzyskał lotnicze pełne uprawnienia instruktora szybowcowego, 1951-1952 - instruktora samolotowego, 1952 - pilot pomocowy i samolotowy (późniejszy pil. doświadczalny III kl.).
W 1952 roku został skierowany do pracy w WSK Świdnik, gdzie powstawał przyfabryczny aeroklub. Tu pełnił funkcje szefa wyszkolenia i instruktora pilota. 25.06.1953 r. Ryszard Kosioł otrzymał pisemną decyzję Zarządu Głownego Ligii Lotniczej, zabraniającą mu wykonywania lotów na obszarze całej RP, co przerwało jego lotniczą karierę sportową. Wkrótce po otrzymaniu tego pisma, powołano go do odbycia zasadniczej służby wojskowej. Został wcielony do 87 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej na warszawskim Ursynowie. W Rejonowej Komisji Uzuupełnień usłyszał: ,,jako pilot będziecie dobrze rozpoznawać samoloty i celnie strzelać do kogo trzeba”. Szczęśliwy zbieg okoliczności sprawił, że po kilku miesiącach został przeniesiony do OSL Dęblin, ze skierowaniem na skrócony kurs dla zaawansowanych pilotów cywilnych. Choroba (żółtaczka) przerwała jego karierę wojskową.
Szczęśliwie wytwórnia pozwoliła mu dalej latać zawodowo. Po powrocie do pracy w WSK Świdnik, przez następne lata pracował na stanowiskach: pilot fabryczny, śmigłowcowy instruktor i pilot doświadczalny, kierownik wydziału prób, organizator i kierownik zakładu usług śmigłowcowych, organizator i kierownik zagranicznych akcji usług śmigłowcowych.
Z inicjatywy R. Kosioła wytwórnia przejęła z eskadry KBW na warszawskich Bielanach poniemieckie 2 samoloty Fi-156 ,,Storch” i 1 samolot dwusilnikowyFW-58 ,,Weihe”. Po remontach, samoloty te służyły do fabrycznych lotów dyspozycyjnych i transportowych i latały po całej Polsce. Na samoloty dwusilnikowe R. Kosioła przeszkolił instruktor Wiktor Pełka.
Nowy jakościowo rozdział przygody lotniczej nastąpił z momentem podjęcia przez WSK Świdnik produkcji śmigłowców w 1956 roku. Wraz z pilotem Stanisławem Gajewskim, wojskowymi pilotami por. Januszem Ochalikiem i por. Tadeuszem Papajskim oraz Ryszardem Witkowskim z Instytutu Lotnictwa, stał się członkiem kadry pierwszych polskich pilotów śmigłowcowych. Kosioł wspominał rosyjskiego instruktora Wsiewołoda Winikiego jako wspaniałego nauczyciela lotniczego rzemiosła i doskonałego znawcę techniki śmigłowcowej. Po tym przeszkoleniu Ryszard Kosioł uzyskał uprawnienia śmigłowcowego instruktora klasy I i śmigłowcowego pilota doświadczalnego klasy II. W 1956 roku dokonał pierwszej publicznej demonstracji śmigłowca w Warszawie i razem ze Stanisławem Gajewskim, Januszem Ochalikiem i Tadeuszem Papajskim uczestniczył w centralnych pokazach lotniczych.
Równolegle z doskonaleniem lotniczym Ryszard Kosioł dbał o podwyższenie swojego wykształcenia. Zaliczył 5 semestrów Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej w Lublinie (studia zmuszony był przerwać delegacjami zagranicznymi) - w 1965 roku obronił dyplom magistra ekonomii w krakowskiej Wyższej Szkole Ekonomicznej w Krakowie (studia zaoczne).
Rozwijająca się produkcja i sprzedaż kolejnych egzemplarzy śmigłowców, poza ich oblotami wymagała ich demonstracji i szkolenia personelu klientów. Poza licznymi pokazami w kraju, przypadło mu w udziale demonstrowanie polskiego śmigłowca Sm-1 podczas centralnych pokazów lotniczych w Sofii (1958) i śmigłowca Mi-2 podczas Międzynarodowego Salonu Lotniczego w Paryżu (1968). Wdrażał polskie śmigłowce do eksploatacji u ich odbiorców, szkolił pilotów z Bułgarii, NRD, Rumunii, Finlandii, Czechosłowacji, Węgier i Jugosławii.
Szczególne walory użytkowe śmigłowców inspirowały Kosioła i jego bliskich kolegów lotników do szukania możliwości wprowadzenia tych statków powietrznych do użytku cywilnego. W 1971 roku udało się do tej idei przekonać dyrekcję wytwórni. W następnych latach śmigłowce Zakładu Eksploatacyjnego Usług Śmigłowcowych WSK PZL-Świdnik świadczyły usługi w kraju oraz zagranicą, w Iranie, Egipcie, Sudanie, Nigerii, Libii. Po 10 latach ZEUŚ dysponował ponad 80. śmigłowcami Mi-2 i zatrudniał ponad 100 pilotów, ok. 180 mechaników. Organizatorem i kierownikiem zakładu do 1982 roku był Ryszard Kosioł.
W roku 1982, podczas trwania stanu wojennego, uciekło do Austrii, na śmigłowcach ZEUŚ, dwóch młodych pilotów. Władze zdecydowały, że dotychczasowy szef, Ryszard Kosioł, nie może pełnić żadnych funkcji kierowniczych i „nie może mieć do czynienia z lataniem”. Pomoc życzliwych i wpływowych przyjaciół sprawiła, że jeszcze raz znalazł się w Egipcie, gdzie - 1 kwietnia 1984 roku - wykonał w Benha swój ostatni lot, na śmigłowcu Mi-2. Po powrocie do kraju, ze względu na przebytą malarię i gorączkę kenijską, WIML wystawił mu wniosek na rentę.

W swoim lotniczym dorobku Ryszard Kosioł, na 25 typach szybowców i 3 typach motoszybowców, wykonał 1251 lotów (553 godz. 27 min). Na 24 typach samolotów wykonał 4113 lotów (1211 godz. 03 min). Na 11 typach śmigłowców wykonał 4692 loty (2324 godz. 34 min). Nalot doświadczalny na śmigłowcach: 1470 lotów w czasie 735 godz. 49 min, podczas którego oblatał 504 nowe śmigłowce i 83 po naprawie głównej (obloty i próby seryjne, obloty i próby półprototypów, próby wersji i wyposażenia Sm–1, Mi–2). Łączny nalot to 9056 lotów w czasie 4 089 h 04 min.
W latach 1957-1977 był członkiem OKBWL i PLKE oraz biegłym sądowym ds. wypadków drogowych i lotniczych. Był współorganizatorem krajowych zawodów i śmigłowcowych pokazów lotniczych. Jako międzynarodowy sędzia FAI uczestniczył w sędziowaniu Pierwszych Śmigłowcowych Mistrzostw Świata w Bueckeburgu i kolejnych takich mistrzostwach w Piotrkowie Trybunalskim.

Po zaprzestaniu latania Ryszard Kosioł przeniósł się do Kazimierza Dolnego. Wykorzystywał swoje kwalifikacje i doświadczenie poza lotnictwem. W latach 1986/87 kierował zakładem PZ-TWD ATMOS w Olsztynie. W latach 1989/90 był w Bułgarii i we Włoszech rezydentem Biura Turystyki PZMot. W latach 1991/93 był prezesem spółki PW ,,HELIOPOL” w Kazimierzu Dolnym a od roku 1997 sekretarzem rady nadzorczej ZD ,,Echo-Son” SA w Puławach. Nie zaprzestał równocześnie działać społecznie. Był członkiem Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (członek zarządu), Polskiego Stowarzyszenia Wiropłatowego (założyciel, członek Sądu Koleżeńskiego, członek honorowy), Klubu Pilotów Doświadczalnych SIMP (założyciel), Towarzystwa Przyjaciół Miasta Kazimierz Dolny (członek zarządu) i Kazimierskiego Klubu Rotary (założyciel, „charter – president”, członek honorowy), Kazimierskiego Towarzystwa Wiślanego (założyciel, członek zarządu). W czasie wolnym uprawiał turystykę wodną i motorową.

Praca zawodowa:
- Akcja Opylania Lasów i Pól, 1951, pilot Po-2 (osnuja gwiaździsta, barczatka, stonka ziemniaczana),
- Aeroklub Bielsko–Bialski, 1950–1952, instruktor pilot,
- WSK Świdnik, 1952–1953, pilot fabryczny, organizator, pierwszy szef wyszkolenia i instruktor pilot Aeroklubu Robotniczego w Świdniku,
- OSL – Dęblin, 1953–1954,
- WSK Świdnik, 1954–1984, pilot fabryczny, instruktor pilot doświadczalny, kierownik wydziału prób, organizator i kierownik zakładu usług śmigłowcowych, organizator i kierownik zagranicznych akcji usług śmigłowcowych, szkolenie pilotów i wdrażanie śmigłowców Sm–1 i Mi–2 do eksploatacji w kraju i za granicą.
- PZ – TWD ATMOS, Olsztyn, 1986–1987, kierownik zakładu,
- Biuro Turystyki PZMot, 1989–1990, rezydent w Bułgarii i we Włoszech,
- PW „Heliopol” Sp. z o.o., Kazimierz Dolny, 1991–1993, prezes spółki,
- ZD „Echo – non” SA, Puławy 1997, członek rady nadzorczej,

Za swoją pracę i działalność Ryszard Kosioł otrzymał wiele odznaczeń i wyróżnień, szereg dyplomów i pisemnych podziękowań, medali i odznak honorowych, będących świadectwem uznania jego zasług, nadanych przez Areoklub RP, WSK ,,PZL-Świdnik”, ZHP, ZZ Metalowców, WOPR, PZMot, Polskie Stowarzyszenie Wiropłatowe. Najważniejsze z nich to:
Krzyż Harcerski – Harcerz Orli (1949), 13. Drużyna Lotnicza w Toruniu; Złota Odznaka Szybowcowa z dwoma diamentami (1952); Odznaka Zasłużonego Pracownika WSK (1961); Srebrna Odznaka Honorowa PZMot (1965); Brązowy Medal Za Zasługi Dla Obronności Kraju (1966); Złota Honorowa Odznaka PZMot (1966); Srebrna Odznaka Honorowa ZZMet (1966); Medal 50–lecia Lotnictwa Sportowego „Za Zasługi” (1969); Odznaka Zasłużonego Dla Lotnictwa Sportowego (1971); Srebrna Odznaka Zasłużonego Pracownika WSK Świdnik (1971); Złoty Krzyż Zasługi (1971); wyróżnienie Skrzydlatej Polski „Błękitne Skrzydła” (1976); Medal XXV-lecia WSK Świdnik „Za Zasługi Dla Rozwoju Przedsiębiorstwa” (1976); Złota Odznaka ,,Zasłużony dla WSK Świdnik” (1977); Srebrna Odznaka Honorowa SIMP (1977); Odznaka „Za Zasługi Dla Aeroklubu RP” (1977); Nagroda Ministra Przemysłu Maszynowego „Za zorganizowanie usług śmigłowcowych” (1977); Medal ONZ „In The Service Of Peace” (1980); Odznaka 30–lecia PZMot, 1980; Krzyż Kawalerski Orderu „Polonia Restituta” (1984); Honorowa Odznaka WOPR (1991); odznaka „Zasłużony dla PZMot” (1997); Medal Wojewody „W uznaniu zasług w rozwój Lubelszczyzny” (1998); Odznaka Honorowa Polskiego Stowarzyszenia Wiropłatowego „Za wkład w rozwój techniki wiropłatowej” (1999); medal „Za zasługi dla PZL Świdnik” (2001); Złota Honorowa Odznaka WOPR (2001).

Hobby Ryszarda Kosioła była turystyka motorowa i wodna oraz urządzanie swojego siedliska w Kazimierzu Dolnym. Kierował się dewizą życiową: „Życie jest jak rola. Niwa nieuprawiana staje się ugorem.” Zapytany, jak wspomina swoją lotniczą karierę z perspektywy przeżytego ponad półwiecza odpowiadał: „Jestem bardzo wdzięczny losowi za wszystko to, co pozwolił mi przeżyć. Miałem wspaniałych nauczycieli zawodu. Lotnictwo dostarczyło mi wiele radości i pozwoliło przeżyć wiele pięknych chwil. Miałem okazję poznać liczne grono zacnych i mądrych ludzi i z wieloma z nich mogłem współpracować i przyjaźnić się. Nieraz, kiedy popadłem w kłopoty, spotykały mnie z ich strony życzliwość i skuteczna pomoc. Otrzymałem więc w darze możliwość realizowania swoich chłopięcych i młodzieńczych marzeń.”

Ryszard Kosioł przez ostatnie miesiące przebywał w Domu Seniora w Osmolicach pod Lublinem. Zmarł w nocy 3 stycznia 2023 r., uroczystość pogrzebowa na cmentarzu na Majdanku w Lublinie odbyła się 7 stycznia.

opr. Piotr R. Jankowski
źródła:
materiały udostępnione przez Ryszarda Kosioła
Mirosław Łukaszuk, Przed pół wiekiem na górze Żar powstał film Pierwszy start, 24 października 2005, http://zywiec.naszemiasto.pl/archiwum/1048372,przed-pol-wiekiem-na-gorze...
Marcin Jaszak, Sagi Lubelszczyzny: Pilot Ryszard Kosioł. Byłem narwańcem z wiatrem w głowie, w: Kurier Lubelski, 17 listopada 2012,
https://kurierlubelski.pl/sagi-lubelszczyzny-pilot-ryszard-kosiol-bylem-...