Cel Janina z d. Kuligowska
ps. Niusia, Wiąz, żołnierz AK, samoobrony AK, ROAK i WiN

Janina Cel (Kuligowska), ps. Niusia, Wiąz, żołnierz AK, samoobrony AK, ROAK i WiN.
Urodziła się w Bełżycach 7 grudnia 1924 roku jako córka Wawrzyńca i Bronisławy.
Ukończyła szkołę powszechną i gimnazjum na tajnych kompletach w 1944 roku, zakończone tzw. małą maturą.
W czasie wojny pracowała jako sprzedawczyni w sklepie w Bełżycach.
Żołnierz Armii Krajowej od 1942 roku. Była łączniczką i sanitariuszką oddziałów partyzanckich AK, samoobrony AK, ROAK i WiN, pod dowództwem kpt. Stanisława Łukasika ps. Ryś - w zgrupowaniu cichociemnego majora Hieronima Dekutowskiego ps. Zapora.
Janina Kuligowska przez kilka miesięcy 1944 roku była przewodniczącą Wojskowej Służby Kobiet w Bełżycach.
Została aresztowana 8 listopada 1946 roku przez grupę operacyjną PUBP i osadzona na Zamku Lubelskim. Po trzech miesiącach ciężkiego śledztwa - w pomieszczeniach PUBP „Pod Zegarem” - sporządzono akt oskarżenia.
Dnia 28 lutego 1947 roku podjęto postanowienie o zastosowaniu wobec niej amnestii, dzięki czemu 1 marca 1947 roku Janina Kuligowska została zwolniona z więzienia.
Po wyjściu na wolność, wiosną 1947 roku, podjęła pracę konspiracyjną, będąc łączniczką „Zapory" i „Rysia” do chwili aresztowania.


W wielu relacjach podaje się, że łączniczka „Niusia” Janina Kuligowska i Władysław Misztal „Bór” (zastępca „Rysia”, zamordowany w 1949 roku na Zamku Lubelskim) byli ostatnimi osobami, które widziały na wolności i odprowadzały „Zaporę”, „Rysia” i resztę grupy do pociągu do Nysy, odjeżdżających z Warszawy Głównej 15 września 1947 roku. Wszyscy kontaktujący się z dowódcami przechodzili przez punkt kontaktowy „Niusi" w Warszawie przy ul. Bródnowskiej 5.
Edmund Tudruj ps. Mundek zeznał:
„W dniu 13 września 1947 roku przyjechałem do Warszawy, na punkt przy ulicy Bródnowskiej 5, do mieszkania Kuligowskiej Janiny, Tam, przez dwa lub trzy dni, czekałem na „Bora”, z którym miałem się spotkać i porozmawiać na różne tematy, związane z naszą pracą. W dniu 15 września, na powyższym punkcie, spotkałem się z „Rysiem”, z „Borem”. Od Kuligowskiej wszyscy poszliśmy na kontakt z Inspektorem WiN–u, „Stefanem” [...]. Podczas spotkania ze „Stefanem” ustalono, że za granicę pojadę ja, wraz z „Rysiem”, natomiast „Bór” miał jechać następnym transportem. Wieczorem, 15 września 1947 roku, z „Rysiem”, wyjechałem z Warszawy do Nysy, celem wyjazdu za granicę, i tam zostałem zatrzymany.”
Zeznanie Stanisława Łukasika ps. Ryś:
„Na dworzec odprowadzeni zostaliśmy z „Mundkiem” przez „Bora” i Kuligowską, która pracuje w Warszawie. Na dworcu głównym spotkałem się z „Zaporą” i jego dwoma ludźmi, „Zawadą” i „Junakiem”. […] Czas było siadać do pociągu. Oni wsiedli do innego wagonu, a ja z „Mundkiem” do innego, i odjechaliśmy z Warszawy.”
Od 1951 roku Janina Kuligowska mieszkała w Świdniku (początkowo gromada Adampol), przez 37 lat, aż do śmierci. Była jedną z pierwszych mieszkanek Świdnika, mieszkała w bloku nr 1 przy ul. Świerczewskiego (dziś Okulickiego), zameldowana była pod tym adresem od 26 kwietnia 1952 roku.
Zamężna, od 13 czerwca 1949 roku ze Stefanem Celem (urodzony 15 listopada 1909 roku w Skarżysko Kamienna, zmarł 2 lutego 1981 roku w Świdniku; służył w Korpusie Ochrony Pogranicza, baon Krasne, zastępca dowódcy strażnicy; budowniczy Świdnika, inspektor nadzoru w Dyrekcji Budowy Osiedli Robotniczych, elektryk, od 1959 roku jeden z pierwszych rzemieślników w Świdniku).
Janina i Stefan Cel mieli dwóch synów: Stanisława (urodzony 14 marca 1951 roku w Bełżycach, zmarł 26 stycznia 2010 roku w Warszawie) i Grzegorza (urodzony 9 lutego 1954 roku w Świdniku, gdzie mieszka obecnie). Małżonkowie wychowywali też wspólnie córkę Stefana Cela z pierwszego małżeństwa (jego pierwsza żona zmarła w 1947 roku), Jadwigę (urodzona w 1938 roku, wyszła za mąż za Stanisława Bienię, twórcę mięśniolotów).
Janina Cel (Kuligowska) zmarła 10 czerwca 1989 roku w Świdniku. Pochowana jest w grobie rodzinnym wraz z mężem Stefanem na cmentarzu przy ul. Unickiej w Lublinie (Sekcja 6/1A/4).

6 czerwca 2018 r., na ścianie bloku przy ulicy Okulickiego 1, obok okna mieszkania, w którym niegdyś mieszkała, z inicjatywy społeczności Szkoły Podstawowej nr 3 oraz władz miasta, podczas dużej uroczystości odsłonięto pamiątkową tablicę, zaprojektowaną przez Pawła Kasperka.

Opracował Piotr R. Jankowski
Źródła:
materiały z prywatnego archiwum Grzegorza Cela, syna Niusi
Ewa Kurek, Zaporczycy w fotografii 1943-1963, Wydawnictwo Clio, Lublin 2001
Ewa Kurek, Zaporczycy 1945-1949 Relacje, tom II, Wydawnictwo Clio, Lublin 1998
Protokół przesłuchania Stanisława Łukasika ps. Ryś z 24 września 1947 roku: http://hieronimdekutowski.republika.pl/protokolprzesluchaniastanislawalu...
Stanisława Łukasik ps Ryś, zeznania własne z 24 września 1947 roku: http://hieronimdekutowski.republika.pl/zeznaniawlasnestanislawalukasikaz...
Wypowiedź Edmunda Tudruja ps. Mundek: http://hieronimdekutowski.republika.pl/protokolprzesluchaniaedmundatudru...
http://www.hieronimdekutowski.pl/