„Strogow” raz jeszcze
Historia Radia Solidarność (I)

Kilka pierwszych audycji, z uwagi na niewielką moc specjalnie do tego skonstruowanego nadajnika (5-6 Watów) udało się nadać na falach radiowych UKF-u. Ale efekty nie zadowalały ambicji miejscowych radiowców. Postarano się więc sprowadzić do Świdnika nadajnik dużo większej mocy (ok. 0,5 Kilowata), umożliwiający po przestrojeniu wejście na ścieżkę dźwiękową drugiego programu telewizji. I od tej pory audycje radia „Solidarność” pojawiały się na antenie w odstępach jednego czy dwóch miesięcy. Trwały początkowo, ze względów bezpieczeństwa, nie dłużej niż kilka minut.
Jaką satysfakcję mieli ci, którzy oglądając w telewizji relację z pogrzebu Andropowa, zamiast przemówienia Czernienki usłyszeli pierwszą „telewizyjną” audycję świdnickiego radia. Ale nie tylko o satysfakcję tutaj chodziło. Sens i cel działań przyświecający całej grupie ludzi, którzy borykając się z wieloma trudnościami poświęcali swój czas i nerwy, bezpieczeństwo własne i rodziny, był inny, głębszy. Chodziło im bowiem, przede wszystkim o podtrzymanie w społeczeństwie woli oporu, utrwalenie więzi międzyludzkich, wskazanie właściwej, choć niewątpliwie trudnej postawy życiowej, udzielenie pomocy umożliwiającej przetrwanie wielu ciężkich chwil z godnością.
Od początku praca w radiu przebiegała według pewnego podziału. Jedni pisali teksty, inni je nagrywali, jeszcze inni emitowali. Zgodnie z elementarnymi zasadami „BHP” ludzie ci nie wiedzieli niczego o sobie i kontaktowali się jedynie przez łączników. Trudno było szczególnie o spikerów. Lęk przed identyfikacją głosu okazywał się często silniejszy od chęci zaangażowania. Jednak z czasem udało się znaleźć ludzi, którzy przezwyciężyli barierę strachu. Ostatecznie swojego głosu użyczyło do nagrań ok. dziesięciu osób. Dużej odporności psychicznej, z uwagi na wielkie ryzyko osobiste i poczucie odpowiedzialności za sprzęt, wymagało przede wszystkim nadawanie audycji. Zazwyczaj odbywało się ono przy udziale dwóch osób: uprzedzając operowanie konkretami już teraz napiszemy, że przez pierwsze lata operatorami byli HENRYK GONARZ i FRANCISZEK ZAWADA. Jeden z nich zajmował się ustawianiem anteny, która mierzyła aż trzy i pół metra, drugi transmisją. Wprawdzie było możliwe, żeby dokonała tego wszystkiego jedna osoba, ale zdarzało się to w sytuacjach wyjątkowych. Obecność drugiej osoby stanowiła niezastąpione psychiczne oparcie w ciągu owych, trwających jakby całą wieczność, kilku minut na antenie…
Miejsca emisji bywały różne, czasami z terenu otwartego, innym razem z mieszkań prywatnych. Dwie najlepiej słyszalne audycje wyemitowano z budynku sąsiadującego z milicją… Audycje z terenu otwartego wymagały dodatkowych przygotowań: dokładnej lustracji terenu, znalezienia skrytki na sprzęt, a także odrębnej kryjówki dla operatorów na wypadek ich zagrożenia. Z uwagi na ogromną wrażliwość nadajnika, przez okres około godziny przed uruchomieniem należało go poddawać suszeniu. W warunkach domowych dokonywano tego zabiegu przy pomocy zwykłej suszarki do włosów. W terenie było to sporym utrudnieniem.
Jak się okazało w praktyce, dokładne rozpoznanie terenu i umiejętność poruszania się w nim po zapadnięciu zmroku były niezmiernie ważną sprawą. Wprawdzie od pewnego momentu dni i godziny emisji były ścisłą tajemnicą, znaną wyłącznie nadającym, ale przecież występowały nieuniknione prawidłowości. Wskazówkami dla odbiorców, jak i dla SB, były różne okazje i rocznice, z racji których można było spodziewać się audycji. Było to igranie z ogniem, swoista gra „w dziada”, w której z jednej strony brała udział garstka radiowców, a z drugiej cała armia agentów, konfidentów i pracowników SB, milicji i ORMO-wców. Ta prestiżowo przez obie strony traktowana „gra” toczyła się przez ładnych parę lat, a „kibicami” była w niej cała społeczność miasta i – dzięki niezależnemu obiegowi informacji – regionu. Trudno tutaj wstrzymać się od wyrażenia podziwu dla ofiarności i poświęcenia radiowców, którzy nie zważając na rosnące stale zagrożenie, nie pominęli przez ten czas żadnej ważniejszej okazji, by swą audycją udowodnić miastu, że „Solidarność” istnieje, żyje i nie zamierza ulec ani poddać się przemocy.
Pewnego razu, w kwadrans po audycji, pojawił się na terenie wokół (blaszanych garaży) spory zastęp ORMO-wców. Operatorzy, siedząc w swym ukryciu, słyszeli nawet wyraźnie ich rozmowy i uwagi wymieniane w trakcie poszukiwań. Spodziewali się, że lada moment zostaną ujęci, że tak szeroko zakrojona obława musi zakończyć się dla nich niepomyślnie. Na szczęście sprzęt był już bezpieczny. Ale jeszcze i tym razem udało się, chociaż tak niewiele brakowało.

Anna Waszczuk-Listowska