Aэродром Свидник (Lotnisko Świdnik)

W lipcu 1944 roku lotnisko w Świdniku zostaje zajęte przez wkraczające wojska sowieckie. Wykorzystanie lotniska przez Sowietów jest jednak tematem bardzo mało znanym, o którym posiadamy wyłącznie szczątkowe informacje.

Jeżeli posiadacie Państwo materiały lub informacje, które mogą być pomocne, prosimy o kontakt z redakcją. Zachęcamy również Państwa, w szczególności młodzież, do indywidualnych poszukiwań i wspólnego odkrywania nieznanych epizodów historii naszego miasta.

Wątek 1. : Iwan Kirsanow - radziecki pilot.

Bohater Związku Radzieckiego, dowódca eskadry 20-tego Gwardyjskiego Sewastopolskiego Pułku Lotnictwa Bombowego. W swojej biografii zahaczył o lotnisko w Świdniku. Na rosyjskojęzycznej stronie poświęconej temu pilotowi odnajdujemy album, w którym jedno ze zdjęć - podpisane аэродром Свидник (?). 21.1.46 - prawdopodobnie zostało zrobione na świdnickim lotnisku.

Wątek 2. : Jurij Aleksiejewicz Kot - radziecki pilot.

Wiosną 1945 roku przebywał wraz ze swoim pułkiem na lotnisku w Radawcu. W jego wspomnieniach odnajdujemy fragment:

"Po wylądowaniu wszystkich samolotów zapoznaliśmy się z lotniskiem Radawiec Duży. Nazwę otrzymało od pobliskiej wsi na skraju lasu. W tej wsi ulokowały się jednostki 654-go batalionu obsługi lotnisk. W ziemiankach ulokowali się technicy. 20-ty Sewastopolski Pułk razem z Pułkiem Smitienko, niedawno połączony z naszą dywizją, wylądował na aerodromie Świdnik (na wschód od Lublina). Tam też znajduje się sztab dywizji i 679-go batalionu obsługi lotnisk." 1

Nad wskazanym akapitem widoczna jest fotografia (niskiej jakości) podpisana: "Żołnierze 1. eskadry 20-go Gwardyjskiego Pułku na lotnisku Lublin (Polska) w 1945 roku." 2

Prawie na pewno jest to lotnisko w Świdniku (często oznaczane w źródłach jako Lublin). Tą samą fotografię wysokiej jakości odnajdujemy (niepodpisaną) na stronie wspomnianego wcześniej Iwana Kirsanowa.

Wątek 3. : Opracowania dr Ireneusza Cabana

Pierwszymi, spośród osadzonych w areszcie NKWD przy ul. Chopina którzy, można by rzec w „komfortowych warunkach” bo transportem lotniczym z lotniska Świdnik pod Lublinem w dniu 11 sierpnia 1944 r., wywiezieni zostali na teren ZSRR, byli m.in. Delegaci Powiatowi Rządu z Biłgoraja, Tomaszowa Lubelskiego i Chełma, oraz oficerowie okręgu Armii Krajowej Lublin. W transporcie tym skierowanym do obozu w Kijowie znalazło się około 50 internowanych.
Jak ustalił w toku badań dr Ireneusz Caban w transporcie tym było 21 przedstawicieli delegatur RP, 8 oficerów sztabowych obwodów i większych jednostek wojskowych, 5 komendantów rejonów i placówek.

Źródło: www.pamiecmiejsca.tnn.pl

Wątek 4. : "Zaporczycy" - Ewa Kurek

Dnia 23 sierpnia 1944r. wieczorem w bramie przy ul. Orlej 7 w Lublinie zatrzymani zostali przez sowieckich żołnierzy : Janek Kocoń ps. "Ryś", Wacek Nieliszczuk ps."Sokół, Henryk Żabicki ps."Hajner". Wszyscy trzej byli żołnierzami "Zapory". Sowieci zaprowadzili ich do siedziby NKWD przy ul. Chopina 7 gdzie byli wstępnie przesłuchiwani. Następnego dnia przeprowadzeni zostali pod eskortą do budynku przy ul. Chopina 18 gdzie mieścił się areszt NKWD. Cele pełne były chłopaków - z BCh, aresztowanych z domów, z ulicy lub w czasie zgłaszania się do armii Berlinga - czyli wszyscy których przeszłość budziła chociaż cień podejrzeń. Tutaj przesłuchania trwały nocą a w czasie dnia strażnicy nie pozwalali się przespać. Po dziesięciu dobach bez snu rankiem 3 września 1944 r. kazano im zabrać swoje rzeczy i załadowano ich na ciężarówkę. "To Świdnik, lotnisko - szepnął ktoś, nim padł rozkaz do opuszczenia wozu. -Biegom do samolota! usłyszeli. Nikt nie poderwał się do biegu. Trzynastu więżniów, żołnierzy Armii Krajowej, z podniesionymi głowami wolno przemierzało płytę lotniska. Ustawione rzędem aeroplany z czerwoną gwiazdą mrugały złowrogo. Znów lista, wyczytywanie nazwisk. Po dłuższym oczekiwaniu samolot wystartował na wschód, uwożąc w bezkresne przestrzenie imperium zła trzech pierwszych żołnierzy "Zapory": "Rysia", "Hajnerka" i "Sokoła".

1 - w oryginale: "После посадки всех самолетов знакомимся с аэродромом Радовец Дуже. Название свое он получил от небольшого села, притаившегося у лесной опушки. В этом селе расположились подразделения 654-го батальона аэродромного обслуживания. В землянках разместился технический состав. 20-й Севастопольский полк вместе с полком Смитиенко, недавно влившимся в нашу дивизию, приземлились на аэродром Свидник (восточнее Люблина). Там же находятся штабы дивизии и 679-го БАО."

2 - w oryginale: "Воины 1-й авиаэскадрильи 20-го гвардейского полка на аэродроме Люблин (Польша) в 1945 году.