Gilowska Zyta

Zyta Gilowska, z domu Napolska (rodzice Maria i Klemens), urodziła się 7 lipca 1949 r. w Nowym Mieście Lubawskim (ówczesne woj. pomorskie, obecnie woj. warmińsko-mazurskie).
Mąż Andrzej był wieloletnim pracownikiem Urzędu Miasta Świdnik. Syn Paweł, asystent na Wydziale Prawa KUL, dyrektor w Lubelskim Urzędzie Wojewódzkim.
Zyta Gilowska po ukończeniu liceum ogólnokształcącego studiowała, w latach 1967–1972, na Wydziale Ekonomii Politycznej Uniwersytetu Warszawskiego na kierunku ekonometria. Uczestniczka tzw. wydarzeń marcowych. Usunięta z uczelni w marcu 1968 r., ponownie przyjęta na studia pod koniec czerwca 1968 r.
W latach 1972-1985 zatrudniona na Wydziale Ekonomii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w charakterze asystenta, a następnie adiunkta.
Pracę doktorską pt. „Analiza systemu kształtowania się zatrudnienia w rolnictwie" napisaną pod kierunkiem doc. dr hab. Sławomira Kozłowskiego, zrecenzowaną przez prof. dr hab. Jerzego Grenia (wówczas SGPiS - dziś SGH) oraz doc. dr hab. Izasława Frenkla (IRWiR – PAN), obroniła 24 marca 1981 r.
W latach 1981-1985 była przedstawicielem tzw. młodszych pracowników nauki Wydziału Ekonomii UMCS w Senacie UMCS. Od 1985 r. zatrudniona w KUL w reaktywowanej Sekcji Ekonomii Wydziału Nauk Społecznych. Od 1986 r. zatrudniona wyłącznie na KUL (przejście z UMCS do KUL nastąpiło na mocy porozumienia obydwu pracodawców). Kierownik Katedry Finansów Publicznych od jej utworzenia w październiku 1994 r.
Odbyła staże w Heinz-Schwarzkopf–Stiftung w Hamburgu (1987, 1988, 1989); w Raiffeisen Landesbank, Lintz (1989), w National League of Cities by USAID, Waszyngton (1993).

Ekspert społeczny Komitetu Obywatelskiego podczas pierwszych wolnych wyborów samorządowych w 1990 roku w Świdniku.

Praca habilitacyjna pt. „Proces reformowania systemu dochodów gmin w warunkach transformacji ustrojowej Polski" opublikowana została przez Redakcję Wydawnictw KUL w 1993 r. Przewód habilitacyjny został przeprowadzony na Wydziale Ekonomii UMCS. Dorobek naukowy wraz z pracą habilitacyjną stanowi 48 pozycji. Recenzowali go m.in.: prof. zw. dr hab. Hanna Sochacka-Krysiak (Katedra Finansów SGH), prof. dr hab. Alicja Pomorska (Zakład Finansów i Rachunkowości UMCS) oraz prof. zw. dr hab. Jan Głuchowski (Katedra Zarządzania Finansami UMK). Stopień został zatwierdzony przez Centralną Komisję pismem z 27 czerwca 1994 r.
W latach 1996-2000 zatrudniona również w Europejskim Instytucie Rozwoju Regionalnego i Lokalnego Uniwersytetu Warszawskiego. Przewód w sprawie tytułu naukowego przeprowadziła Rada Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego na przełomie 1998/1999 r. Przewodniczącym powołanej przez Radę Wydziału Nauk Ekonomicznych UW komisji ds. przewodu był prof. zw. dr hab. Aleksander Łukaszewicz. Funkcję głównej publikacji (tzw. książki profesorskiej) pełniła książka „System ekonomiczny samorządu terytorialnego w Polsce" wydana przez Municipium S.A. w Warszawie w 1998 r. Recenzentami dorobku naukowego po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego, obejmującego wtedy już 102 pozycje byli: prof. zw. dr hab. Zofia Morecka (Wydział Nauk Ekonomicznych UW), prof. zw. dr hab. Stanisław Owsiak (Akademia Ekonomiczna w Krakowie) i prof. zw. dr hab. Bolesław Winiarski (Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu). Tytuł profesora nauk ekonomicznych został nadany przez Prezydenta RP 16 sierpnia 1999 r.
1 kwietnia 2001 r. Zyta Gilowska powołana została na stanowisko profesora zwyczajnego na podstawie oceny dorobku, po uzyskaniu tytułu naukowego obejmującego 38 pozycji.

W latach 1990-1998 radna miejska w Świdniku.
W latach 1992-1998 delegat Polski do Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy (prowadziła prace nad projektem Europejskiej Karty Samorządu Regionalnego). W latach 1993-1995 członek Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz współprzewodnicząca (wraz z Ministrem Finansów) zespołu ds. Finansów Komisji Wspólnej.
Założyciel i wiceprzewodnicząca Krajowego Sejmiku Samorządu Terytorialnego, a także przewodnicząca zespołu ds. finansów sejmiku (wówczas KSST pełnił, na mocy przepisów ustawy o dochodach gmin, funkcję „ogólnopolskiej reprezentacji gmin w sprawach finansów samorządu terytorialnego”). Rezultaty tej pracy zostały opublikowane w pracy „Finanse gmin w pracach KSTT. Zbiór ekspertyz i analiz”, tom I (Krajowy Instytut Badań Samorządowych, Poznań 1992) oraz „Finanse gmin w pracach KSST. Zbiór ekspertyz i analiz”, tom II (Krajowy Sejmik Samorządu Terytorialnego, Poznań 1993).
Współorganizatorka I Kongresu Samorządu Terytorialnego (16 czerwca 1993 r., Warszawa, Sala Kongresowa) oraz II Kongresu Samorządu Terytorialnego (13-15 maja 1994 r., Poznań, Sala Arena) z udziałem najwyższych władz RP oraz Przewodniczącego Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy. Na I Kongresie obecni byli Prezydent RP i Premier Rządu RP oraz liczni ministrowie, a na II Kongresie – Premier Rządu RP, ministrowie i parlamentarzyści.
W latach 1990-1994 wiceprzewodnicząca Lubelskiego Sejmiku Samorządowego. W latach 1992-1995 wiceprzewodnicząca Rady ds. Samorządu Terytorialnego przy Prezydencie RP.
W latach 1990-1998 członek Rady Nadzorczej Lubelskiej Szkoły Biznesu (spółki z o.o. Fundacji Rozwoju Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego). W latach 1991-1997 członek Rady Nadzorczej Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych TUW i sekretarz tej Rady w Warszawie. W latach 1991-1996 wykładowca w Krajowej Szkole Administracji Publicznej w Warszawie.
Od 1991 r. współpracownik Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową. Od 1994 r. ekspert komisji sejmowych i senackich. Koordynator lub wykonawca w dwudziestu programach badawczych, w tym:
- „Subwencjonowanie gmin". Program wykonany w latach 1991-1992 przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, finansowany przez Fundację Konrada Adenauera,
- „Samorządowe standardy europejskie". Program wykonywany w 1993 r. przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, finansowany przez Fundusz Współpracy ze środków pomocowych Phare,
- „Bariery transformacji ustrojowej". Program wykonywany w 1993 r. przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, finansowany przez Fundację Forda,
- „Decentralizacja polskiego systemu budżetowego". Program wykonywany w latach 1994-1995 przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, finansowany przez Fundację Forda,
- „Samorząd terytorialny w Konstytucji". Program wykonywany w latach 1995-1996 w Instytucie Spraw Publicznych przez zespół kierowany przez M. Steca w celu opracowania tzw. eksperckiego projektu norm konstytucyjnych w odniesieniu do samorządu terytorialnego (projekt ten został wykorzystany w pracach Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego),
- „Drugi etap transformacji ekonomicznej i politycznej w Polsce". Projekt wykonywany w latach 1996-1997 w Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych w Warszawie przez zespół kierowany przez L. Balcerowicza, finansowany ze środków United States Agency for International Development,
- „Reforma prawa finansów publicznych". Projekt wykonywany w latach 1996-1997 przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, kierowany przez W. Misiąga, finansowany ze środków Phare-Fiesta (PL–9414-40) w celu opracowania eksperckiego projektu ustawy o finansach publicznych.
- „Model ustrojowy województwa (regionu) w unitarnym państwie demokratycznym". Program wykonywany w latach 1996-1997 w Instytucie Spraw Publicznych przez zespół pod kierunkiem M. Steca, finansowany ze środków Open Society Institute in Budapeszt,
- „Finansowanie samorządu terytorialnego w warunkach rozszerzania jego zadań i przechodzenia do wieloszczeblowej struktury". Program wykonywany przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową w latach 1997-1999, finansowany przez KBN–PBZ–0236–06,
- „Regionalne i lokalne aspekty polityk sektorowych". Program wykonywany od 1998 r. przez Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego Uniwersytetu Warszawskiego pod kierunkiem G. Gorzelaka, finansowany ze środków KBN –GR 1037,
- „Analiza procesu wdrażania i skutków reformy terytorialnej organizacji kraju". Program wykonywany od 2000 r. przez konsorcjum Instytutu Spraw Publicznych i Europejskiego Instytutu Rozwoju Regionalnego i Lokalnego Uniwersytetu Warszawskiego pod kierunkiem G. Gorzelaka, finansowany ze środków KBN – PCZ 10-18.
Zyta Gilowska była członkiem Rady Naukowej miesięcznika „Samorząd Terytorialny", wydawanego przez Municipium S.A. Członek Rady Naukowo-Programowej dwumiesięcznika „Finanse Komunalne", wydawanego przez Regionalne Izby Obrachunkowe. Członek Redakcji kwartalnika „Studia Regionalne i Lokalne", wydawanego przez Sekcję Polską Regional Studies Association. Od 1998 r. członek-założyciel Sekcji Polskiej Regional Studies Association.

W wyniku wyborów, 23 września 2001 r., Zyta Gilowska wybrana została do Sejmu RP, wchodząc w skład Klubu Poselskiego Platformy Obywatelskiej. W Sejmie IV kadencji pełniła funkcję zastępcy Przewodniczącego Komisji Finansów Publicznych. O jej zaangażowaniu w pracę parlamentarną świadczyło to, że prof. Gilowska została laureatką pierwszego w IV kadencji Sejmu rankingu najlepszych posłów, organizowanego przez tygodnik „Polityka” (2002). Posłanka na Sejm VI kadencji.
Minister finansów oraz wicepremier w rządach Kazimierza Marcinkiewicza oraz Jarosława Kaczyńskiego. Tę funkcję sprawowała z przerwami do do 16 listopada 2007 roku 16 lutego 2010 roku. W latach 2010-2013 była członkiem Rady Polityki Pieniężnej, powołana przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego. W październiku 2015 roku została członkiem Narodowej Rady Rozwoju powołanej przez prezydenta RP Andrzeja Dudę.

Autorka ponad 250 publikacji, w tym: 30 monografii i podręczników, blisko 90 rozpraw i artykułów naukowych, 48 ekspertyz i recenzji oraz blisko 90 artykułów popularnonaukowych, publikowanych na łamach pism specjalistycznych oraz gazety „Rzeczpospolita”.
Laureatka siódmej edycji plebiscytu „Srebrne Usta", organizowanego przez Program III Polskiego Radia, laureatka corocznej nagrody „Gazety Polskiej" za 2002 r. oraz „Kobieta roku 2002", wybrana głosami czytelników „Twojego Stylu".

Długoletnia mieszkanka Świdnika.
Nagrodzona najważniejszymi odznaczeniami miejskimi: Amicus Civitatis - Przyjaciel Miasta oraz Bene Merenti Civitati Świdnik. Tytuł Zasłużony dla miasta Świdnika, na wniosek Bractwa Przyjaciół Świdnika, przyznano uchwałą Rady Miasta Świdnik nr XXII/211/2016 z dnia 28 IV 2016 r. Skwer w Świdniku przy ul. Okulickiego nosi imię Prof. Zyty Gilowskiej (również na wniosek bractwa, uchwała Rady Miasta Świdnik nr XXII/212/2016 z dnia 28 IV 2016 r.) , uroczyste odsłonięcie tablicy, z udziałem burmistrza Świdnika, wojewody lubelskiego i rodziny odbyło się 15 czerwca 2016 r.
Zyta Gilowska zmarła 5 kwietnia 2016 roku. Msza święta pogrzebowa odbyła się w parafii NMP Matki Kościoła w Świdniku, 11 kwietnia. Celebrował ją Arcybiskup Lubelski Stanisław Budzik. Udział w uroczystościach pogrzebowych wziął Prezydent RP Andrzej Duda, Premier RP Beata Szydło, marszałkowie sejmu i senatu, posłowie i senatorowie, prezes PiS Jarosław Kaczyński, rektor KUL ks. prof. Antoni Dębiński. Po Mszy św, kondukt pogrzebowy przeszedł na cmentarz komunalny, gdzie trumnę złożono w grobie przy Alei Głównej.